پشه

پشه از زیرشاخهٔ شِش‌پایان (Hexapoda)، زیرردهٔ بالداران (Pterygota)، بالاراستهٔ هام‌دگردیسان (Endopterygota)، زیرراستهٔ نخ‌سرونیان (Nematocera)، فروراستهٔ پشه‌شکلان (Culicomorpha)، بالاخانوادهٔ پشه‌سانان (Culicoidea)، خانوادهٔ پشگان (Culicidae) است.

یکی از مشکلات گرم شدن تدریجی هوا و باز شدن در و پنجره ها برای تهویه هوای خانه، ورود حشرات به ویژه پشه ها و ایجاد آزار و اذیت های این حشره کوچک از جمله خارش، تورم و قرمزی است. علاوه بر موارد ذکر شده، بیماری هایی مانند مالاریا، فیلاریازیس،

بیماری های ویروسی مانند تب دانگ، آنسفالیت ژاپنی و تب زرد از دیگر مشکلاتی است که پشه ها از عوامل ایجادکننده آن هستند.

پشه ماده هنگام مکیدن خون، از طریق بزاق خود ماده ای ضد انعقاد ترشح می کند تا خون حین مکیدن لخته نشود. از طرفی پروتئین بزاق پشه موجب تحریک سیستم ایمنی بدن شما شده و خارش، تورم و قرمزی محل گزش را پدید می آورد.

● پشه ها چگونه شما را شناسایی می کنند؟

در حدود ۱۰۰ ترکیب فرار از بازدم و ۴۰۰ ترکیب شیمیایی از پوست انسان متصاعد می شود که پشه ها قادر به شناسایی آنها هستند. مهم ترین این مواد، دی اکسیدکربن بازدم و اسیدلاکتیک عرق می باشند. بنابراین پس از فعالیت بدنی که تولید این مواد افزایش می یابند، شناسایی شما برای پشه ها آسان تر می شود. مصرف غذاهای غنی از پتاسیم مانند موز و نمک نیز تولید اسیدلاکتیک را افزایش می دهد. اسیداوریک، فنول و آمونیاک نیز در رده های بعدی قرار دارند. هنگامی که شما از حرکت باز می ایستید مانند زمانی که خواب هستید، غلظت دی اکسید کربن در اطراف شما افزایش می یابد و پشه ها آسان تر شما را ردیابی خواهند کرد.

جالب است بدانید که رطوبت، رنگ و تحرک در شما نیز در جلب پشه ها تاثیر گذار است. پشه ها به رنگ آبی علاقه دارند. پوشیدن لباس های تیره و مشکی با جذب بیشتر نور و انرژی گرمایی، پشه ها را برعکس لباس های روشن بیشتر به سوی شما جلب می کند. هنگامی که شما حرکت می کنید، پشه ها مطمئن می شوند شما زنده هستید بنابراین جذب شما می شوند. هر قدر که لباس تن شما با پس زمینه شما کنتراست بیشتری داشته باشد، شناسایی شما به وسیله پشه ها آسان تر است. در ضمن برخی شامپوها، صابون های معطر، عطر و ادکلن بوی طبیعی بدن شما را پوشانده و برخی آن را تشدید می کند مانند رایحه میوه ای و عطر گل ها.

نکته جالب توجه دیگر این است که پشه ماده قادر است از فاصله ۳۰ متری بوی شما را حس کند اما تنها از فاصله ۱۰ متری قادر است شما را ببیند ولی باز هم نمی تواند میان شما و بشکه ۲۲۰ لیتری و یا یک کنده درخت تمایز قایل شود. سپس از فاصله سه متری گیرنده های بسیار حساس گرمایی که روی شاخک ها واقع هستند دست به کار می شوند تا خون را در سطح پوست شناسایی کنند. هنگامی که رطوبت محیط بالا باشد، دامنه عملکرد این گیرنده ها تا سه برابر حد معمول افزایش می یابد.

نکته دیگر این که خطر گزیدگی به وسیله پشه در مردان بیشتر از زنان، در بزرگسالان بیشتر از خردسالان و در افراد چاق و تنومند بیشتر از افراد لاغر است. افرادی هم که گروه خونی شان O است، بیشتر گزیده می شوند.

● پشه ها چه جاهایی تخم ریزی می کنند؟

بعضی گونه ها تخم های خود را درست بالای خط داغ آب یا روی گل های مرطوب می گذارند. این تخم ها وقتی در آب قرار می گیرند، باز می شوند و اگر که در خشکی قرار گیرند می توانند تا هفته ها زنده بمانند بنابراین هر مکان و یا شیئی که آب را در خود نگه دارد محل مناسبی برای تخم ریزی پشه هاست. محل های تخم ریزی پشه ها جوی آب، گلدان ها، زیرگلدانی ها، حفره درختان، سینی زیرکولر، جعبه کارتن، کف شور و چاهک ها، فلاش تانک توالت، سیفون گلویی زیر دست شویی، بشکه، حوضچه، استخر، گودال ها، باتلاق ها، آب انبارها، تایرهای مستعمل و ناودان است.

● روش های کنترل پشه ها

۱) حذف و یا کاهش محل های تولیدمثل و تخم ریزی.

۲) آب گلدان ها را یک روز در میان عوض کنید. اجازه ندهید در زیرگلدانی ها آب جمع شود.

۳) هر شیئی که بیرون از منزل شما قابلیت نگه داشتن آب را دارد، جمع آوری کنید. مثل: کارتن ها، بطری ها، جعبه، قوطی کنسرو، تایرهای مستعمل و غیره. نشتی های شیرهای آب را شناسایی کرده و آنها را تعمیر کنید. ظرف غذای حیوانات خانگی را نیز هر روز عوض کنید.

۴) گودال های زمین و حفره های درختان را با خاک و یا ملات پر کنید.

۵) شیروانی ها را وارسی کنید و از مسدود نبودن آنها اطمینان حاصل کنید.

۶) هر جایی که آب جمع می شود و راکد می ماند، تمیز کنید.

۷) روی سطل، بشکه ها، مخازن آب و تشت ها را به طورکامل بپوشانید و یا آنها را وارونه قرار دهید.

۸) آب استخر را یا به طورکامل تخلیه کنید و یا آب آن را با استفاده از کلر و تصفیه کننده ها تمیز نگه دارید.

۹) حوضچه ها را از ماهی پر کنید تا لارو پشه ها را بخورند.

۱۰) نصب توری روی پنجره ها و درها بسیار موثر است.

۱۱) از پوشیدن لباس های تیره و آبی رنگ خودداری کنید.

۱۲) هنگام خروج از منزل، پیراهن آستین بلند و شلوار بلند بپوشید.

۱۳) درون چاهک و کف شورها روغن بریزید.

۱۴) کاشتن گل های همیشه بهار و شمعدانی در باغچه خانه در دور کردن پشه ها موثر است.

۱۵) چمن ها را کوتاه نگه داشته و علف های هرز را بچینید. بوته ها و شاخ وبرگ های اضافی گیاهان اطراف منزل تان را هرس کنید.

۱۶) مالیدن مخلوط روغن زیتون و وانیل و یا روغن اوکالیپتوس و یا نعناع به عنوان یک دفع کننده طبیعی پشه ها عمل خواهد کرد.

نکته: نسیم ملایم موجب می شود پشه ها نتوانند رد دی اکسیدکربن بازدم شما را بگیرند بنابراین روشن کردن کولر ویا پنکه، احتمال گزش پشه ها را بسیار کاهش می دهد.

● وسایل کنترل پشه

۱) اسپری های حشره کش: ترکیب اصلی آنها پیرتروییدها است که موجب کشته شدن حشرات می شود.

هنگام استفاده از آنها رعایت این نکات توصیه می شود:

▪ پیش از اسپری کردن، آن را خوب تکان دهید.

▪ پیش از استفاده، کودکان، حیوانات خانگی به خصوص ماهی ها، افراد مسن و بیمار و به خصوص زنان باردار را از محل دور کنید.

▪ روی ظروف آشپزخانه، آب و مواد غذایی را بپوشانید و مستقیما روی آنها اسپری نکنید.

▪ پس از اسپری کردن، اتاق را ترک کرده و پس از ۱۰ دقیقه بازگردید.

▪ چنانچه پوست و هر جای دیگر بدن تان با مواد حشره کش آلوده شد، فوری آن را با آب و صابون بشویید.

▪ پس از اسپری کردن، دست های خود را با آب و صابون بشویید.

▪ هرگز نزدیک شعله آتش، مواد اشتعال زا، سطوح داغ، لوازم الکتریکی و پریز برق اسپری نکنید.

▪ حشره کش ها را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.

▪ حشره کش ها را در محل خنک، خشک و دور از نور خورشید نگهداری کنید. هرگز آنها را در مجاورت منابع حرارتی، داروها و مواد غذایی نگهداری نکنید.

▪ قوطی حشره کش ها را سوراخ نکرده و یا در آتش نیندازید.

▪ هنگام اسپری کردن سیگار نکشید و از خوردن وآشامیدن مواد غذایی خودداری کنید.

▪ حشره کش ها را در مکان های با تهویه نامناسب به کار نبرید.

نکته:حشره کش ها سمی و سرطان زا هستند بنابراین تصور نکنید استنشاق آنها آسیبی به شما نمی رساند.

۲) سیستم های تبخیر کننده الکتریکی: ترکیب اصلی به کار رفته در آنها همان پیرترویید است. با حرارت دادن قرص، ژل و محلول حاوی حشره کش، ترکیبات کشنده و دفع کننده حشرات به تدریج در فضا منتشر می شود. این وسیله در سه نوع قرص، محلول و ژل موجود است. نوع قرصی شکل آن برای ۸ تا ۱۰ ساعت موثر است. نوع محلول و ژل آن برای ۴۵ روز (روزی ۸ تا ۱۰ ساعت) موثر است. هنگام استفاده از آنها رعایت نکات زیر توصیه می شود:

▪ آنها را نزدیک محل خواب و مواد اشتعال زا قرار ندهید.

▪ هنگامی که از آنها استفاده می کنید، پنجره (دارای توری) را اندکی باز نگهدارید.

▪ با دستان مرطوب به آنها دست نزنید.

۳) حشره کش های برقی: این حشره کش ها با لامپ های فلورسنت که از خود پرتوهای فرابنفش ساطع می کنند، حشرات را به سوی خود می کشانند. حشرات این نور را با نور خورشید یا ماه اشتباه می گیرند. همچنین پشه ها این نور را نوری می دانند که از سطح آب منعکس می شود. پشه ها از اشعه فرابنفش بازتاب یافته از سطح آب برای شناسایی محل تخم ریزی استفاده می کنند. این حشره کش ها ترانس هایی دارند که ولتاژ برق را تا ۲ هزار ولت افزایش می دهد. هنگامی که حشرات جذب اشعه فرابنفش این حشره کش ها می شوند، به شبکه فلزی برخورد می کنند که موجب کامل شدن مدار الکتریکی شد و جریان الکتریسیته با ولتاژ بالا از میان بدن حشره عبور می کند و سبب منفجر شدن آن می شود. اما متاسفانه این دستگاه ها به غیر از پشه ها سایر حشرات نافع مانند پروانه ها، بیدها و کفش دوزک ها را نیز نابود می کنند و تنها ۲۰ درصد حشرات کشته شده پشه ها هستند. باید بدانید که ذرات متلاشی شده حشرات که حاوی باکتری ها نیز هستند با منفجر شدن حشرات به فضای اطراف پراکنده شده و آلودگی ایجاد می کنند.

۴) پشه بند ها: به ویژه وقتی به ماده ای به نام پرمترین آغشته می شوند بسیار موثرند. این ماده موجب کشته شدن پشه ها می شود.

۵) مواد دورکننده حشرات: ماده ای به نام دیت یکی از موثرترین مواد دفع کننده حشرات است که به صورت اسپری، لوسیون و کرم موجود است. این ماده حس بویایی حشرات را مختل می کند. پرمترین نیز بسیار موثر است اما نباید آن را روی پوست مالید بلکه روی لباس و یا پشه بند اسپری می شود. این مواد را برای کودکان زیر شش ماه استفاده نکنید. مواد دفع کننده حشرات را تنها در خارج از منزل به کار ببرید و هنگام بازگشت به خانه آن را به طور کامل با آب وصابون از روی پوست بدن تان پاک کنید. همچنین دور کننده ها نباید روی زخم باز ویا خراشیدگی پوست استعمال شوند.